Wniosek i prośba o przywrócenie terminu w postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym

Wniosek o przywrócenie terminu ma na celu ochronę uczestnika postępowania przed negatywnymi dla niego skutkami uchybienia terminowi do podjęcia danej czynności prawnej np. wniesienia apelacji, sprzeciwu od nakazu zapłaty, skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, etc. Instytucja przywrócenia terminu jest znana wszystkim procedurą tj. występuje zarówno w procedurze cywilnej, karnej jak i administracyjnej.

 

Każda z procedur stawia jednak wnioskowi o przywrócenie terminu inne wymagania a nawet istnieją różnice w terminie do wniesienia przedmiotowego wniosku.

 

Wniosek o przywrócenie terminu w postępowaniu cywilnym

 

Zgodnie z art. 168 Kodeksu postępowania cywilnego jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. Przywrócenie nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych. 

 

Przywrócenie terminu jest możliwe wyłącznie na wniosek, nigdy z urzędu. Do złożenia wniosku o przywrócenie terminu uprawniony jest podmiot postępowania, który miał obowiązek dokonania czynności procesowej w określonym terminie, m.in. strona, jej przedstawiciel ustawowy lub pełnomocnik procesowy, kurator procesowy, interwenient uboczny, prokurator, organizacja społeczna, inspektor pracy, rzecznik konsumentów.

 

Przesłanką pozytywną przywrócenia terminu jest brak winy strony w uchybieniu terminowi (art. 168§1 Kpc). Natomiast przesłankami negatywnymi są brak ujemnych skutków procesowych dla strony wskutek uchybienia terminowi (art. 168§2 Kpc), a także zawarcie nowego związku małżeńskiego przez choćby jedną ze stron, przy żądaniu przywrócenia terminu do złożenia środka odwoławczego od wyroku w sprawach o unieważnienie małżeństwa, rozwód albo ustalającego nieistnienie małżeństwa (art. 170). Brak ujemnych skutków procesowych występuje np. w przypadku zwrotu pozwu, gdyż możliwe jest ponowne jego wniesienie. Nie dotyczy to także sytuacji, gdy roszczenie uległo przedawnieniu, gdyż kwestia przedawnienia jest negatywną konsekwencją materialną, a nie procesową.

 

Przy ocenie braku winy, jako przesłance przywrócenia terminu procesowego uchybionego przez stronę dotkniętą nawet ciężkim schorzeniem, nie można rezygnować z wymagania należytej staranności człowieka przejawiającego dbałość o swoje życiowo ważne sprawy (postanowienie SN z 12 stycznia 1999 r., II UKN 667/98, LexPolonica nr 333953, OSNAPiUS 2000, nr 12, poz. 488). Także podeszły wiek i ogólnie zły stan zdrowia nie przesądzają o braku winy w uchybieniu terminowi dokonania czynności procesowej (postanowienie SN z 29 stycznia 2002 r., II UZ 90/01, LexPolonica nr 365220, OSNP 2003, nr 24, poz. 602).

 

 

Pismo zawierające wniosek o przywrócenie terminu musi odpowiadać warunkom formalnym określonym dla wszystkich pism procesowych w Kodeksie postępowania cywilnego. Ponadto w wniosku o przywrócenie terminu należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek oraz dokonać czynności procesowej, które nie została dokonana w terminie.

 

Wniosek o przywrócenie terminu w postępowaniu karnym

 

Zgodnie z art. 126 Kodeksu postępowania karnego jeżeli niedotrzymanie terminu zawitego nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych, strona w zawitym terminie 7 dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu, dopełniając jednocześnie czynności, która miała być w terminie wykonana; to samo stosuje się do osób nie będących stronami. W kwestii przywrócenia terminu orzeka postanowieniem organ, przed którym należało dokonać czynności. 

 

Termin zawity może być uchybiony z przyczyn od strony niezależnych. Strona nie może wtedy tracić służących jej praw, należy jej termin przywrócić. Projekt nie wylicza przeszkód, dających stronie prawo żądania przywrócenia terminu, wychodząc z założenia, że wszystkich takich przeszkód wyliczyć niepodobna, a sąd, rozpoznający w każdym poszczególnym przypadku podanie o przywrócenie terminu, sam najlepiej, na mocy przytoczonych przez stronę faktów, osądzi, czy przeszkoda istotnie wynikła z przyczyn od strony niezależnych. Należy dać pod tym względem swobodę sądowi, do którego trzeba mieć zaufanie, że nie będzie tej swobody nadużywał.

 

Decyzja o przywróceniu terminu przywraca stan poprzedni (restitutio in integrum) w stosunku do czynności, która miała być dokonana w terminie zawitym. Jeżeli na skutek zaniechania wniesienia (w terminie zawitym) środka zaskarżenia nastąpiło uprawomocnienie się orzeczenia, to prawomocność ta ustaje w następstwie przywrócenia terminu (R. Kmiecik, E. Skrętowicz, Proces, s. 242).

 

Wniosek o przywrócenie terminu powinien spełniać wymagania wskazanego dla pism procesowych a ponadto podobnie jak w postępowaniu cywilnym należy wykazać, iż niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych oraz należy wnieść właściwe pismo objęte wnioskiem. 

 

Prośba o przywrócenie terminu w postępowaniu administracyjnym

 

Zgodnie z art. 58 Kodeksu postępowania administracyjnego w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.  Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin. 

 

W postępowaniu administracyjnym nie mamy, więc do czynienia z wnioskiem o przywrócenie terminu lecz z prośbą o przywrócenie terminu. Nie jest możliwe przywrócenie terminu z urzędu - bez złożenia stosownego wniosku przez osobę zainteresowaną (H. Knysiak-Molczyk, Problematyka wstępnego postępowania odwoławczego, „Glosa” 2000, nr 12, s. 6). Sam fakt dokonania określonej czynności po terminie nie może być podstawą do domniemania, że osoba zainteresowana składa wniosek o przywrócenie terminu (wyrok NSA z 8 czerwca 2011 r., I OSK 897/11, niepubl.).

 

O braku winy zainteresowanego podmiotu w zachowaniu terminu można mówić jedynie wówczas, gdy zainteresowany podmiot działał z najwyższą starannością, jednakże dopełnienie czynności w terminie stało się niemożliwe z powodu trudnej do przezwyciężenia przeszkody, niezależnej od osoby zainteresowanej (por. wyrok NSA OZ w Lublinie z 8 lipca 1998 r., I SA/Lu 727/97, LexPolonica nr 341817; wyrok NSA OZ w Szczecinie z 2 lutego 2000 r., SA/Sz 2125/98, LexPolonica nr 350238; postanowienie NSA OZ w Gdańsku z 4 października 2000 r., I SA/Gd 560/00, Lex nr 46437; wyrok NSA OZ w Katowicach z 28 grudnia 2000 r., I SA/Ka 1781/99, LexPolonica nr 382576). Dopuszczenie się przez osobę zainteresowaną nawet najmniejszego niedbalstwa wyklucza zatem możliwość przywrócenia terminu (zob. np. wyrok NSA z 30 grudnia 1998 r., III SA 1259/98, Lex nr 44754; wyrok NSA z 13 października 1999 r., III SA 1436/99, LexPolonica nr 347371).

 

Prośba o przywrócenie terminu jest podaniem w rozumieniu przepisów postępowania administracyjnego. Prośba ta, więc powinna zawierać wszystkie elementy podania tj. wskazanie osoby od której pochodzi, jej adres, żądanie oraz uzasadnienie braku winy w zachowaniu terminu jak również powinno zostać wniesione właściwe pismo co do którego prosimy o przywrócenie terminu.